تحلیل برخی عناصر روانی شعر وقوع برمبنای مکتب هورنای

تحلیل برخی عناصر روانی شعر وقوع  بر مبنای مکتب هورنای* مینا آینده1 کارشناس ارشد زبان و ادبیّات فارسی دکتر علی تسلیمی استادیار دانشگاه گیلان چکیده بررسی­های روانکاوانة شاعران گذشته، در دوره­های اخیر می­تواند دستاوردهای تحلیلی فراوانی داشته باشد، روانکاوی کارن هورنای (1885-1952) یکی از آنهاست. وی نشان می­دهد که روان نژندی­ها و مسائل روحی چگونه در آدمی پدید می­آید و آدمی در برابر گریز از این تشویش­ها و روان نژندی­ها چه راه­هایی را بر می-گزیند. او سه شخصیّت را تعریف می­کند که، شخصیّت­های مهرطلب، برتری طلب و عزلت طلب نام دارند؛ هر شخصیّتی برای رهایی از دلهره­ها به یکی از این سه ساز و کار دفاعی پناه می­برد و حتّی گاهی از همة آنها تواماً نیز استفاده می­کند. اما معمولاً یکی از آنها را به عنوان شیوة مسلط بر می­گزیند. مکتب وقوع بر آن است تا وقایع میان عاشق و معشوق را برخلاف نظر گذشتگان به گونه­ای حقیقی و طبیعی بیان کند. هر یک از شخصیّت­های مهر طلب، برتری طلب و عزلت طلب در نظریة هورنای را می­توان در شعر وقوعی دید. نتیجه آنکه شعرهای وقوعی ظرفیت این گونه بررسی­های روانشناختی را دارد و مهرطلبی  بر پایة نظریات در این شعرها عنصر غالب به شمار می­رود. حیدری تبریزی یکی از شاعران مکتب وقوع است. او از سخنوران سدة دهم هجری قمری در تبریز و از شاگردان لسانی شیرازی است. این مقاله به بررسی غزلیات وقوعی بویژه اشعار حیدری تبریزی (ف 1000 ه.ق)، بر پایة نظریة کارن هورنای می‌پردازد.          واژگان کلیدی: حیدری تبریزی، مکتب وقوع، کارن هورنای، نقد روان شناسانه.    * تاریخ دریافت مقاله: 29/10/1389                         تاریخ پذیرش نهایی: 24/04/1391 1- نشانی پست الکترونیکی نویسنده مسئول:  Mina-ayandeh @yahoo.com